Wat is fair trade?

DE BASISPRINCIPES VAN FAIR TRADE

Fair Trade is een handelspartnerschap, gebaseerd op dialoog, transparantie en respect, dat streeft naar meer gelijkheid in internationale handel. Het draagt bij aan een duurzame ontwikkeling door het aanbieden van betere handelsvoorwaarden aan, en het veiligstellen van de rechten van producenten, arbeiders en de planeet.

Fairtrade betekent letterlijk vertaald: eerlijke handel. De oorsprong ervan brengt ons meer dan vijftig jaar terug in de tijd. Als reactie op de toenemende hongersnood en armoede, zette één idee onze manier van denken op zijn kop: “Trade, not aid”.

Trade, not aid

In plaats van de symptomen van armoede aan te pakken, spitst het principe “trade, not aid” zich toe op één van de belangrijkste oorzaken ervan: de werking van internationale handel. Meer specifiek: de ongelijke machtsverhoudingen tussen grote bedrijven en de boeren, die op kleine schaal werken om niet alleen hun gezin, maar ook de rest van de wereld te voeden. 70% van ons voedsel is immers afkomstig uit de familiale landbouw. Hoewel ze de leveranciers zijn voor een groot deel van onze voeding, leven deze producenten zelf vaak in precaire omstandigheden. Vandaag lijden meer dan 840 miljoen mensen (1 op 8) op aarde aan ondervoeding; de meerderheid daarvan is landbouw(st)er. Die armoede heeft verschillende oorzaken, maar handel speelt daarbij een grote rol. Vooral in de regio’s die economisch sterk afhankelijk zijn van de uitvoer van hun producten.

De fairtradebeweging werkt aan een systeem dat het mogelijk maakt om internationale handel te voeren met meer rechtvaardigheid, respect en gelijkheid. Een systeem dat mens en natuur weer centraal stelt in onze economie. Het plaatst alle betrokken actoren op gelijke voet: de producenten die zich hebben georganiseerd in netwerken, de industrie, de bedrijven, de burgers en consumenten, de overheid en het maatschappelijk middenveld. Elk van ons heeft de capaciteit om iets te doen naar eigen capaciteit. Eén van de eerste opdrachten van bestaat erin om de markt open te stellen voor gecertificeerde producenten. Een andere opdracht is bruggen slaan tussen alle spelers, om hen zo te wijzen op de uitdagingen in verband met eerlijke handel. Die zijn vandaag niet los te koppelen van de Doelstellingen voor Duurzame Ontwikkeling van de Verenigde Naties (SDG’s). De fairtradebeweging bouwt mee aan verschillende doelstellingen van deze SDG’s: geen armoede, geen honger, gendergelijkheid, verantwoorde consumptie en productie, klimaatactie, waardig werk, enzovoort.

Duurzame ontwikkeling draagt drie pijlers in zich. Deze drie pijlers vind je ook terug in het internationale charter voor eerlijke handel:

1. Economische ontwikkeling – een gegarandeerde minimumprijs voor de producent, een fairtradepremie voor de producentorganisatie (coöperatieve), voorfinanciering van de oogst, contracten op lange termijn,…
2. Sociale ontwikkeling – verbod op kinderarbeid en gedwongen arbeid, het recht om zich als arbeiders te organiseren, geen discriminatie, respect voor de normen van de Internationale Arbeidsorgansiatie (IAO),…
3. Ecologisch verantwoorde ontwikkeling – Verbod op ggo’s en een honderdtal pesticiden, energiebesparende productiemethodes, respect voor natuurlijke bronnen en biodiversiteit, maximale ondersteuning voor biolandbouw,…

HOE WERKT FAIRTRADE?

Fairtrade zorgt op verschillende manieren voor hogere inkomens en betere levensomstandigheden van de lokale arbeiders en landbouwers.

Eerst en vooral, voorziet Fairtrade een minimumprijs. Vaak zijn de internationale marktprijzen zodanig laag dat landbouwers niet eens hun productiekosten kunnen dekken. Het garanderen van een minimumprijs zorgt ervoor dat de landbouwers geen verlies maken, en beschermd worden tegen de volatiliteit van de marktprijzen. Wanneer de marktprijs daalt onder de minimumprijs, ontvangen de landbouwers de minimumprijs, wanneer de marktprijs hoger is, krijgen ze de marktprijs. Bovenop de minimumprijs zorgt Fairtrade voor een premie. Dit is een extra som geld die de Fairtrade gecertificeerde landbouwers kunnen investeren in betere en duurzamere productiemethodes, maar ook in hun eigen gemeenschap – zoals het bouwen van scholen, ziekenhuizen,… De fairtrade premie verbetert dus zowel de kwaliteit van de producten als de levenskwaliteit van de landbouwers !

Daarnaast kunnen landbouwers en arbeiders zich verenigen in gecertificeerde coöperatieven. Deze coöperatieven zijn democratische organisaties waarin collectief wordt besloten wat er met de premies gebeurt. Ook geven ze de landbouwers en arbeiders een grotere stem in de handel. Het is door deze coöperaties dat Fairtrade het enige globale keurmerk is dat voor 50 % in de handen is van de landbouwers en arbeiders zelf!

Als laatste zorgt Fairtrade ervoor dat de coöperaties de strenge Fairtrade voorschriften naleven, op vlak van werk- en leefomstandigheden, milieu, gedwongen arbeid en discriminatie. Voor Fairtrade staan onafhankelijkheid en transparantie centraal. Daarom worden de coöperaties gecertificeerd door FLOCERT, een onafhankelijke certificeringsorganisatie die nagaat of alle Fairtrade standaarden worden gerespecteerd.